ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ

Υπάρχει Θεός, λένε, κι αυτός δημιούργησε τον κόσμο. Και λένε ακόμα ότι Αυτός είναι ο Θεός, Αυτό είναι το σωστό, Έτσι σε θέλει ο μεγαλοδύναμος.

Δεν τα λέτε καλά, είπε στους ομόθρησκους Εβραίους ένα παλληκαρόπουλο, μόλις 23 χρονών, με το όνομα Μπαρούχ Σπινόζα, που σήμερα θεωρείται από τους σπουδαιότερους στοχαστές που πάτησαν στη γη.

Η Φύση είναι ο Θεός, είπε η σκέψη του Σπινόζα. Άρα ο Θεός δεν είναι πρόσωπο, ούτε πνεύμα, ούτε έχει βούληση. Η Φύση, που είναι Θεός, δεν έχει καθήκον να φροντίζει τον άνθρωπο, το κάθε πλάσμα στη γη.

Ό,τι παίζει στη φύση συμβαίνει από μία αναγκαιότητα. Τα πάντα όλα εξαρτώνται, επηρεάζονται από την δική τους αναγκαιότητα, καμία σχέση με θεϊκή εντολή. Για ποιον διαχωρισμό της ύλης και του πνεύματος μιλάτε; Όλα είναι Ένα, κι αυτό το Ένα ας το πούμε Ουσία, για να μπορούμε να συνεννοηθούμε.

Deus sive Natura, Θεός είναι η Φύση. Η Βίβλος δεν είναι θεόπνευστο βιβλίο, άλλωστε μη ξεχνάμε πότε γράφτηκε. Το κάθε τι, γιατί όχι και τη Βίβλο, ας το βλέπουμε κριτικά, ας το διαβάζουμε με κριτική σκέψη.

Αυτά, με όσο το δυνατόν λόγια απλά, είπε ο Σπινόζα και το παπαδαριό των Εβραίων έπεσε να τον φάει ζωντανό. Αν ήταν καθολικοί χριστιανοί θα τον έκαιγαν ζωντανό στην πυρά. Τον τιμώρησαν με συμβολικό θάνατο. Το ανάθεμα. Είσαι αμαρτωλός. Τελειωμένος απ' εμάς.

Κατηγορήθηκε, λοιπόν, για άθεος στην Ολλανδία ο Σπινόζα. Παρά τις πιέσεις, τους εκβιασμούς, τις απειλές δεν... άλλαξε μυαλά. Συνέχισε να αντιμετωπίζει τα πάντα, το κάθε τι σαν προοπτική αιωνιότητας, αν μπορούμε να το πούμε έτσι ερμηνεύοντας τη φιλοσοφική προβληματική του. Ότι αυτό που πραγματικά υπάρχει, υπάρχει για πάντα. Αυτό είναι το αληθινό, το άπειρο, εκείνο που κυκλοφορεί στο άπειρο, είτε μας αρέσει, είτε όχι, είτε το θεωρείς θεϊκό, ωφέλιμο, δίκαιο, χρήσιμο, είτε όχι.

Μυστικισμός και ορθολογισμός. Ο Διαφωτισμός στην Ευρώπη έχει το παρελθόν του, τις ρίζες του κι αυτές τις αναζητάμε στον ορθολογιστή φιλόσοφο Μπαρούχ Σπινόζα. Είπε: «Επειδή κάτι δεν γίνεται αποδεκτό από πολλούς δεν σημαίνει ότι δεν είναι αληθινό, αλήθεια». Πέθανε στα 44 του από φυματίωση.

Διαβάστε ακόμα:

Κατάρα, κατάρα στον Μπαρούχ