ΑΡΝΗΘΗΚΑΝ ΝΑ 'ΝΑΙ ΠΟΡΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ναι, καλά διαβάσατε. Ο πέτρινος «στρατηγός Δαρείος» Μάνος Κατράκης, η κυνικότητα του ταγματάρχη Καλογήρου στο «Υπολοχαγός Νατάσα», ο δαιμόνιος  «Βαρτάνης» Άγγελος Αντωνόπουλος, ολόκληρο το concept του θρυλικού «Άγνωστου Πολέμου» (της μεγαλύτερης επιτυχίας στην ελληνική τηλεόραση με ρεκόρ Guiness στην τηλεθέαση), το μοτίβο του ήρωα που δέχεται να ξεπέσει για να γίνει πιστευτός, η σκηνοθεσία ενός σεναρίου που και ο ίδιος δεν γνωρίζει, οι στημένες δίκες, η κατασκευή ενός μύθου, ενός πλαστού βίου που θα ξεγελάσει τον αντίπαλο, όλα αυτά είναι copyright ιδέες, μανιέρες και χαρακτήρες του υπέροχου σκοτεινού κόσμου που έπλασε ο le Carrẽ .

Σε εμάς, βέβαια, ο Φώσκολος πρόσθεσε τόνους από επικές βερμπάλες, πύρινους φιλιππικούς και ακατάσχετα ηθικά νικομάχεια. Ενώ στον κόσμο του le Carrẽ αυτά δεν υπάρχουν. Πράκτορας ο ίδιος στα χρόνια του ψυχρού πολέμου, δίνει μία ακτινογραφία του Συστήματος κάτω από το λούστρο της καρικατούρας του 007 του συμπατριώτη του Ian Fleming. Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί, σωστό και λάθος ή ηθικό πλεονέκτημα, δεν παίρνει μέρος υπέρ του ενός ή του άλλου πολιτικού κόσμου της εποχής του, δεν βάζει στη ζυγαριά το λόγο του Θεού και το Κεφάλαιο του Marx, δεν γράφει “for England, James”. Όταν ο Σοβιετικός Κάρλα, αντίπαλος μιας ζωής, παραδίδεται, ο Smiley που στέκεται απέναντι του δεν νιώθει νικητής. Μένει σιωπηλός. Βλέπει τον εαυτό του στον καθρέφτη.

Νικητής είναι πάντα το Σύστημα, που ενδιαφέρεται μόνο για την αυτοσυντήρηση του, την ίδια του την επιβίωση και για όλους που το υπηρετούν υπάρχει ένας και μοναδικός κανόνας: η expediency, όπως λέει και ο τραγικός Alec Leamas, η ικανότητα δηλαδή να είναι κάποιος ευρηματικός, προσαρμοστικός και αποτελεσματικός ακόμα και αν χρειαστεί να γίνει ανήθικος ή κυνικός. Τίποτε άλλο δεν έχει σημασία.  Με τον τρόπο αυτό το Σύστημα γιγαντώνεται το ίδιο και εξολοθρεύει όποιο γρανάζι του έχει τον οποιονδήποτε ηθικό δισταγμό, την παραμικρή αμφιβολία.

Αυτός ήταν ο καμβάς πάνω στον οποίον κέντησε όλα του τα αριστουργήματα, τόσο αυτά που είχαν ήρωα τον George Smiley (ιστορική τηλεοπτική φιγούρα στη βρετανική τηλεόραση τη δεκαετία του 70 με την μορφή του Sir Alec Guiness, φώτο), αλλά και όλα τα υπόλοιπα (Το Παιχνίδι μας, Απόλυτοι Φίλοι, ο Επίμονος Κηπουρός, το Τραγούδι της Ιεραποστολής, Ρωσική Εστία κ.α.). Οι ήρωες του κάποια στιγμή αρνούνται πλέον να είναι πόρνες του Συστήματος και αυτό τους συνθλίβει.